Raad van State publiceert advies over de ambtsinstructie

Mede door onze druk is de behandeling van een nieuwe wet rondom politie geweldstoepassingen een paar keer uitgesteld omdat we adviseerden het advies van de Raad van State af te wachten. De Raad van State is onafhankelijk adviseur van de regering over wetgeving en bestuur en hoogste algemene bestuursrechter van het land. We gingen er van uit dat de Raad van State met een gedegen advies zou komen waarin ook de kritische noten van gerenommeerde maatschappelijke organisaties in mee genomen zou worden. Niets is minder waar helaas…

Waar gaat dit over?
De politie (en de KMar) krijgen een nieuwe ambtsinstructie. Deze wijziging is onderdeel van een grote herziening van de regels rondom politiegeweld. In de ambtsinstructie wordt geregeld wanneer agenten geweld mogen gebruiken en welke geweldsmiddelen zij mogen inzetten. Afgelopen vrijdag maakte de Raad van State het advies over de ambtsinstructie publiek.

Wat staat er niet in het advies?
Het advies is kort, slechts vier pagina’s. Wat ons vooral opvalt, is dat er heel veel niet in staat. Met de nieuwe ambtsinstructie krijgt de politie veel ruimere bevoegdheden om geweldsmiddelen in te zetten: het stroomstootwapen gaat onderdeel uitmaken van de basisuitrusting van de politie. De politie krijgt de bevoegdheid om met rubberkogels (niet-penetrerende projectielen te schieten. De bevoegdheid om het vuurwapen te gebruiken wordt ruimer en er komen nieuwe regels voor de inzet van de politiehond in de ambtsinstructie. Elementaire wijzigingen en de Raad van State rept er met geen woord over.

Wat staat er wel in het advies?
De nieuwe ambtsinstructie zorgt volgens de Raad van State voor meer duidelijkheid, maar in sommige gevallen ook niet. De Minister zou daarom meer uitleg moeten geven over wanneer geweld in bepaalde situaties mag worden toegepast. Bij welke situaties meer uitleg gewenst is, benoemt de Raad van State niet. Daarnaast is de Raad van State kritisch dat fysiek geweld (wurggrepen worden als voorbeeld genoemd) niet is omschreven in de ambtsinstructie. Het advies is daarom om de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit toe te passen op fysiek geweld en dat verder uit te werken in de toelichting. Kortom, de Raad van State adviseert slechts om de toelichting op de ambtsinstructie op twee punten te verhelderen. De Raad van State doet verder geen aanbevelingen om de ambtsinstructie aan te passen.

Onze visie
Al in 2018 gaven Amnesty International, de Orde van Advocaten en het College voor de Mensenrechten stevige kritiek op de nieuwe ambtsinstructie. Ze deden dat via een internetconsultatie. Wij hebben deze zorgen breed onder de aandacht gebracht, maar de zorgen werden niet serieus genomen door de gehele Tweede Kamer (behalve door DENK, die als enige tegen het wetsvoorstel stemde). Medialogica en Zembla maakten vervolgens kritische reportages, met hulp van ons, over de politiehond en het stroomstootwapen. Dit leidde tot publieke verontwaardiging en zes fracties in de Eerste Kamer die vragen hebben gesteld met als resultaat dat bespreking van de wet werd uitgesteld.

Tijdens de Black Lives Matter demonstraties gingen duizenden mensen door heel Nederland de straat op, waarbij zij hun zorgen over politiegeweld uitten. Een maand lang stond de media vol over alle zorgen rondom de verruimde bevoegdheden, maar deze zorgen werden niet gehoord door de demissionaire Minister van Justitie en Veiligheid. De demissionaire minister voerde geen wijzigingen door na de internetconsultatie en drukte uiteindelijk de ambtsinstructie door. Geen van de geuite zorgen van Amnesty, Orde van Advocaten en ons als Controle Alt Delete is weerlegd. En nu de Raad van State…uit niets blijkt dat de Raad van State, het belangrijkste adviesorgaan van de regering, naar de maatschappelijke zorgen heeft gekeken.

Jouw hulp nodig
Samen met Amnesty Nederland vragen we aan jou: stuur een mail aan de Eerste Kamer en vraag de Kamerleden om het wetsvoorstel niet nu te behandelen. Dat geeft alle betrokkenen tijd en ruimte om de Ambtsinstructie van de politie waarin de regels voor de toepassing van geweld en geweldsmiddelen vastgelegd zijn in lijn te brengen met de mensenrechten. Klik op deze link om een mail aan de Eerste Kamer te versturen.