Gepubliceerd: 14 Oct 2020
Help ons mee om justice voor #Tomy te vragen! Pas je profielfoto aan (download hier) en laat de wereld weten wat er gebeurt.
De agenten die betrokken waren bij de aanhouding en dood van Tomy Holten worden niet vervolgd. Dat meldt het Openbaar Ministerie vandaag. Uit het onderzoek dat de Rijksrecherche uitvoerde voor het OM blijkt dat Tomy overleed door een overdosis drugs. Er zijn geen aanwijzingen gevonden dat hij overleed door politiegeweld.
Het onderzoek van de Rijksrecherche zal niet publiek gemaakt worden. Ook het rapport van de lijkschouwer is niet publiek. We schrijven dit artikel op basis van het persbericht van het OM en de informatie die wij eerder brachten over deze zaak.
OM gebruikt omstreden verklaring doodsoorzaak
Volgens het OM is Tomy overleden na een overdosis drugs: er is een “dodelijke concentratie amfetamine” aangetroffen. Zijn gedrag vertoonde, volgens het OM, alle kenmerken van een geëxciteerd delier. Het OM omschrijft dit als een hevige, regelmatig fataal verlopende reactie op drugs.
Volgens onderzoekers van persbureau Reuters is “excited delirium” een internationaal niet-erkende en omstreden doodsoorzaak. Zie onze toelichting hier. Ook een onafhankelijke onderzoekscommissie naar politiedoden in het Verenigd Koninkrijk zegt dat het gebruik van deze term “zeer controversieel” is. Zij wijzen erop dat mensen in een opgewonden acute medische hulp nodig hebben en dat ze vooral niet naar de grond gebracht, vastgehouden en geboeid moeten worden, zoals bij Tomy gebeurde.
Onze vraag: de Rijksrecherche en het OM maken gebruik van het concept “excited delirium” om de dood van Tomy te verklaren, terwijl er op basis van wetenschappelijk onderzoek ernstige vraagtekens bij geplaatst worden. De vraag is dan ook, volgens ons, in hoeverre het geweld - gegeven zijn verwarde toestand en drugsgebruik - heeft bijgedragen aan zijn overlijden. Het OM gaat hier in het persbericht niet op in.
OM: Tomy pleegde geen strafbaar feit
Dit is belangrijk. Volgens het OM pleegde Tomy geen strafbaar feit. Hij vertoonde wel ‘verward’ gedrag in en buiten de supermarkt. Het OM schrijft dat hij mensen lastig viel, schreeuwde en onsamenhangend praatte. De politie besloot uiteindelijk om hem aan te houden, zodat hij “zichzelf en anderen niets aan kon doen”. Dat is opmerkelijk: personen die ‘verward’ gedrag vertonen maar die geen verdachte zijn van een strafbaar feit, mag de politie niet aanhouden. Dat staat in de recent gemaakte Wet Verplichte GGZ (artikel 7:3, lid 6), die onder andere voor dit soort gevallen gemaakt is.
Onze vraag: wat heeft de Rijksrecherche in haar onderzoek opgemerkt of geconstateerd met betrekking tot de beslissing van de politie om Tomy aan te houden en naar het bureau te brengen, terwijl hij geen strafbaar feit pleegde?
Tomy is in de cel "gelegd"
Het OM schrijft dat een ambulance-medewerker hem gecontroleerd heeft voordat hij naar het politiebureau vervoerd werd. Tijdens het vervoer "ademde en bewoog hij". Daarna werd hij “in een cel gelegd en werd geconstateerd dat het niet goed met hem ging”.
Onze vragen: is Tomy zelf het politiebureau en de cel ingelopen, of is hij er inderdaad in “gelegd”, zoals het OM schrijft? Is de beslissing om hem naar het bureau en niet naar ziekenhuis te brengen, onderdeel geweest van het onderzoek van de Rijksrecherche? Heeft de Rijksrecherche camerabeelden bekeken van het moment dat Tomy binnenkwam en zo ja, in welke staat verkeerde Tomy voordat hij in zijn cel werd “gelegd”? Blijkt uit het onderzoek dat er ook aanleidingen waren om hem niet in een cel te plaatsen en heeft hier mogelijk een discussie over plaats gevonden?
Onze visie
Het is betreurenswaardig dat het OM niet tot vervolging overgaat. Dat bemoeilijkt een transparante en publieke verantwoording van het politieoptreden en het toegepaste geweld. Extern en onafhankelijk toezicht op de politie is cruciaal voor het vertrouwen in de politie en het Openbaar Ministerie. Het OM zou alle zaken waarbij iemand overlijdt onder de verantwoordelijkheid van de politie voor de rechter moeten brengen.
Daarnaast is het van groot belang om, naast het strafrechtelijke proces, casusoverstijgend onderzoek te doen naar de zaken waarbij mensen overlijden onder verantwoordelijkheid van de politie. Uit onze registratie blijkt dat meer dan helft van het aantal personen dat overleed onder verantwoordelijkheid van de politie, volgens pers- of mediaberichten, 'verward gedrag' vertoonde. In een derde van de gevallen was de politie hiervan op de hoogte voordat ze bij de persoon aankwamen. Nederlanders met een migratieachtergrond overlijden twaalf keer vaker bij een aanhouding dan op grond van hun aandeel in de hele bevolking mag worden aangenomen. Er is daarmee sprake van een sterke oververtegenwoordiging van mensen met een migratieachtergrond in de statistieken. Onafhankelijk casusoverstijgend onderzoek kan belangrijke lessen opleveren waarmee overlijdensgevallen in de toekomst voorkomen kunnen worden.
Wij leven mee met de nabestaanden, voor wie dit nieuws een schok moet zijn. De familie stelt dat er sprake is van “enforced disappareance” en dat er een inbreuk werd gemaakt op "the enjoyment of fundamental human rights" en blijft zich verzetten.