Gepubliceerd: 16 Mar 2021
In de TV-uitzending van Radar op 15 maart 2021 deden twee mensen met een migratieachtergrond hun verhaal. Zij vertellen hoe zij proberen om onterechte registraties uit hun politiedossier te krijgen, vanwege de negatieve gevolgen voor hun Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG). Vanuit Controle Alt Delete delen wij onze zorgen over de impact van de nieuwe wet. In de studio waren Niels van den Berge, kamerlid GroenLinks en advocaat Gerald Roethof aanwezig. Zij spraken zich beiden uit tegen de nieuwe wet. Helaas was minister Dekker niet in de gelegenheid om in de studio uitleg te geven. Zijn schriftelijke reactie word in de uitzending wel besproken en weerlegd. Onderaan de blog is het item terug te kijken.
Wat is er aan de hand?
Al eerder schreven we deze blog dat er mogelijk nieuwe regels komen voor het beoordelen van Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG). Als je bij de overheid wilt werken, heb je een VOG nodig. Die krijg je als je geen strafblad hebt. Door een wetswijziging, die eind december door de Tweede Kamer is aangenomen*, is voor functies die te maken hebben met veiligheid en fraudegevoelige zaken een zwaardere VOG met extra screeningsmogelijkheden nodig, denk aan beveiligers en boa’s.
De wetswijziging ligt nu ter beoordeling bij de Eerste Kamer. Wanneer de wet erdoor komt, kan een VOG geweigerd worden op basis van politiegegevens. En ‘politiegegevens’ is een heel breed begrip. Dat kan grote gevolgen hebben voor het vinden van werk of zelfs het behouden van je baan. Gegevens uit je politiedossier zijn niet getoetst bij de rechter, het is een subjectieve waarneming van een politieagent. Sinds 2012 is het al praktijk dat een VOG voor boa's geweigerd kan worden op grond van politiegegevens. Deze praktijk wordt nu mogelijk wettelijk vastgelegd.
Wat vinden anderen hiervan?
Het wetsvoorstel is onder andere bekeken door de Raad voor de Rechtspraak. Zij reageerden bezorgd op het wetsvoorstel. Zij stelden dat niet geverifieerde informatie straks zonder screening gebruikt wordt bij het afgeven van een VOG. De Autoriteit Persoonsgegevens sprak zelfs van een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer met mogelijk ingrijpende gevolgen en drong er bij de Minister op aan om wettelijk vast te leggen hoe deze gegevens beoordeeld worden. Dit advies legt de Minister naast zich neer. De bewindsman stelt dat er sprake is van maatwerk dat zich niet leent voor een formele wet.
Waarom stellen jullie dat de wet problematisch is?
Het is een feit dat de politie etnisch profileert (dat zegt de politie zelf ook). Mensen met een migratieachtergrond worden vaker gecontroleerd zonder dat ze een strafbaar feit hebben gepleegd. De politie registreert staandehoudingen. Als dit soort politiegegevens gebruikt worden om een VOG-aanvraag te beoordelen, dan is dat in het nadeel van mensen met een migratieachtergrond.
Hoe werkt dat in de praktijk?
Stel, je hebt geen strafblad, maar je bent wel vaak gecontroleerd én de politie heeft daar aantekeningen van gemaakt. Dan kan straks een VOG geweigerd worden op basis van deze registraties. Was je met een groep jongeren op straat en werd ook jouw ID gevraagd door de politie? Die telt! Zat je bij iemand in de auto en moest jij je ID laten zien? Die telt ook! Liep je ’s avond over straat en moest je je ID laten zien? Die telt zeker mee! Alle politieregistraties spelen straks een rol bij het al dan niet afgeven van een VOG en ook als je geen strafblad hebt, kan een VOG geweigerd worden. Als je wetshandhaver zou willen worden beperkt deze nieuw wet je arbeidskansen of ben je net als Abdul, in de uitzending van Radar, beveiliger en kreeg je altijd gewoon je VOG dan kan het zo zijn dat je opeens je werk niet meer mag uitvoeren.
Onze bezwaren
Dit wetsvoorstel zal een onevenredig grote impact hebben op de mensen die vaker gecontroleerd worden door de politie, met name mensen met een migratieachtergrond. Voor hun wordt het moeilijker om een VOG te krijgen.
Volgens Minister Dekker, voor Rechtsbescherming, onderdeel van ministerie van Justitie en Veiligheid zijn er genoeg mogelijkheden voor mensen om bezwaar te maken als een VOG door gegevens in een politiedossier wordt geweigerd. Wij zijn van mening dat een onterechte aanhouding automatisch moet leiden tot schoning politiedossier. De minister verlegt de verantwoordelijkheid nu naar de burgers.
Ook zegt de Minister dat de politie toetst of de gegevens kloppen. Dit is niet onze ervaring. Hij zegt verder dat er een adviescommissie zal komen die steekproefsgewijs gaat controleren of er sprake is van etnisch profileren. Dit is goed nieuws, maar het is onduidelijk hoe dit in de praktijk zal uitpakken.
*Motie stemming:
Voor de wet: SP, Krol, 50PLUS, VVD, SGP, CDA, ChristenUnie, PVV en FVD.Tegen de wet: D66, GroenLinks, PvdA, PvdD, DENK en Van Kooten-Arissen.
PS:Dit onderwerp was ook een stelling in de Jongerenkieswijzer en toen is er anders gestemd door de politieke partijen:Voor de wet: Krol, 50PLUS, VVD, CDA, ChristenUnie, PVVTegen de wet: D66, GroenLinks, PvdA, PvdD, DENK en Van Kooten-Arissen, SP, SGP en FvD
Dit biedt mogelijkheden om de wet tegen te houden in de Eerste Kamer.