Gepubliceerd: 15 May 2020
Wat is er gebeurd?
Den Haag 2018: Vier agenten houden een Marokkaans-Nederlandse jongen van 18 aan. Bij de aanhouding gebruiken ze buitenproportioneel geweld. Nadat hij naar het bureau is gebracht stellen de agenten een onjuist en onvolledig proces-verbaal op. Daarna filmen ze de jongen als hij kreupel door een cellengang loopt en delen zij het filmpje in interne appgroepen. Deze feiten zijn allemaal door de politie bevestigd en uitgebreid beschreven in onze blog.
Hoe heeft de politie gereageerd?
Het incident is door de politie intern afgehandeld. Het is niet voor de rechter gekomen. Het OM is hierbij niet betrokken geweest. De uitkomst van het interne traject is dat er milde straffen zijn uitgedeeld. Zo is geen van de vier agenten ontslagen. Lees hieronder meer over de straffen.* De straffen zijn trouwens lager dan eerder aangekondigd werd. Dit is een ingewikkeld juridisch verhaal waar we je graag in meenemen, zie hieronder.**
De politie schakelde onder andere de landsadvocaat in, die RTL-journalist Pieter Klein (de journalist die etnisch profileren door de Belastingdienst boven tafel kreeg) "de vuilnisman van de overheid" noemt. Lees hier zijn column met daarin een aantal schokkende voorbeelden van liegen en bedriegen door onze huidige landsadvocaat.
Onze visie
Dit voorbeeld laat zien dat de politie met interne procedures onvoldoende in staat is om op te treden tegen bewezen machtsmisbruik en buitenproportioneel geweld. Als agenten hier niet voor worden ontslagen, waarvoor dan wel?
Het Openbaar Ministerie treedt ook niet op tegen buitenproportioneel geweld. Voorzover bij ons bekend treedt het OM niet op als burgers een aangifte doen vanwege mishandeling of machtsmisbruik. In alle zaken die Controle Alt Delete de afgelopen jaren begeleidde, is het OM nog nooit tot vervolging overgaan.
De politie, het Openbaar Ministerie en de rechtbank leggen ook op geen enkele manier publieke verantwoording af over politiegeweld. Heel veel kwesties zijn onbekend. Het is onbekend:
- hoe vaak burgers aangifte doen van politiegeweld.
- hoeveel onderzoeken het Openbaar Ministerie doet naar geweldsgebruik door agenten en hoeveel sepots er worden gedaan.
- hoeveel agenten vervolgd worden vanwege geweldsgebruik (volgens het AD gaat het om vijf personen per jaar).- hoeveel agenten jaarlijks veroordeeld worden.
- tot slot is het onbekend hoe de rechter oordeelt: worden er (voorwaardelijke) straffen opgelegd, en zo ja, waarvoor precies?
Geweld door de politie is een diep zwarte gat: er is vrijwel niets over bekend. Voor een democratische rechtsstaat zoals Nederland is dat onaanvaardbaar.
Kortom
Wie controleert de politie? De politie zelf doet het niet, het OM doet het niet en de rechter doet het dus ook niet omdat het OM het niet aanbrengt. Politieagenten hebben dus volledig vrijspel. Als er zelfs bij hard bewezen buitenproportioneel geweld en machtsmisbruik niet wordt opgetreden, wanneer dan wel?
*De straffen
Agent 1 wordt teruggezet in rang en salaris.Agent 2 moet verlofdagen inleveren.Agent 3 krijgt een voorwaardelijke terugzetting in rang en salaris.Agent 4 heeft voorwaardelijk ontslag gekregen.
**Waarom de straffen verlaagd zijn
Er liep een intern onderzoek naar de geweldstoepassing in 2018 en naar de interne cultuur op bureau Hoefkade. De vier betrokkenen zijn toen overgeplaatst naar een ander bureau binnen de Eenheid (t.w. Gouda). Volgens een woordvoerder van de politie waren de aanwijzingen tegen de agenten niet dusdanig sterk dat ze op non-actief gesteld moesten worden. Nadat ze eerst waren teruggezet in hun taken, gingen ze op het nieuwe bureau weer hun oude taken uitvoeren. Volgens de woordvoerder zijn er geen goede afspraken gemaakt met de leidinggevende die de overplaatsing moest regelen.
De agenten hebben in december 2019 een aanzegging van hun straf gehad. Dat is het begin van een procedure. Daarna mogen zij een zienswijze geven. Vervolgens spreekt de politiechef een definitieve straf uit. Dan is er de mogelijkheid tot bezwaar (bezwaaradviescommissie) en beroep (een rechterlijke instantie).
Twee van de vier agenten hebben in hun zienswijze een beroep gedaan op het vertrouwensbeginsel. Samengevat betekent dit dat de agenten zeiden: we zijn overgeplaatst en daarna hebben we onze taken hervat, dus we mochten ervan uit gaan dat we niet heel zwaar gestraft zouden worden. De politiechef heeft daarna juristen en het landelijk strafmaatoverleg geraadpleegd en deze gaven de agenten gelijk. Daarop heeft de politiechef de strafmaat verlaagd.