Gepubliceerd: 28 May 2021
Amsterdam gaat preventief fouilleren. Dat is op 27 mei 2021 besloten in de Amsterdamse gemeenteraad. De gemeenteraad van Amsterdam sprak zich hier in meerderheid tegen uit, maar burgemeester Halsema legde de raadsuitspraak naast zich neer.
Einde aan lange periode van debat
Het besluit van de burgemeester is het einde van een lange periode van publiek en intern debat over het nut en de noodzaak van preventief fouilleren. De gemeente start met een proef die zes weken zal duren in vijf verschillende gebieden in Amsterdam. In deze periode zullen gegevens verzameld worden waarmee de politie en de gemeente gaan beoordelen of de wapencontroles voldoende opleveren.
Wapens van straat halen: een onmeetbare doelstelling
Het doel van preventief fouilleren, volgens de proef, is om wapens van straat te halen. Om te beoordelen of dat zin heeft, moet de gemeente eerst weten hoeveel wapens er nú op straat aanwezig zijn. Alleen dan kan beoordeeld worden hoeveel minder wapens er zijn na de fouilleeracties. Er zijn echter geen cijfers over het aantal wapens dat op straat aanwezig is. De doelstelling van de proef is dus niet meetbaar.
Een proef vereist een wetenschappelijke opzet
Een betere doelstelling zou zijn om het aantal wapenincidenten terug te dringen. Het idee is dan dat mensen hun wapen thuis laten als ze weten dat er gefouilleerd wordt. Om dit te meten, moet de gemeente een heldere en wetenschappelijke onderzoeksopzet maken met een duidelijke en meetbare doelstelling. Een dergelijke opzet is nog niet gemaakt of is althans niet met de gemeenteraad gedeeld. Zolang hier geen sprake van is, kan je ook eigenlijk niet spreken van een proef: preventief fouilleren wordt gewoon tijdelijk ingevoerd.
Wat levert preventief fouilleren op?
In dit artikel beschrijven we de opbrengst van preventief fouilleren. Daaruit komt het volgende beeld naar voren. Ongeveer 2% van de wapencontroles leveren een wapen op. Hier een aantal voorbeelden: de politie doorzocht in samenwerking met middelbare scholen duizenden schoolkluisjes in Zaandam. Daarbij werden drie strafbare wapens gevonden. Ook in Zaandam controleerde de politie 3.038 mensen, waarbij 74 wapens in beslag werden genomen. Dat is een opbrengst van 2,5%. In Rotterdam controleerde de politie meer dan 10.000 mensen, dan leverde 210 wapens op: een opbrengst van 2%. De gemeente Rotterdam stelt dat hoe minder wapens er gevonden worden, hoe effectiever preventief fouilleren is. Dat ligt er maar helemaal aan wat het doel is. Als de inzet van de politie erop is gericht om wapens van straat te halen, dan is een lage opbrengst juist niet succesvol.
Onze visie
De impact van een geweldsincident op het slachtoffer en de omgeving is groot. Echter, de opbrengst van preventief fouilleren is laag. De kosten van de inzet van politieagenten zijn hoog - preventief fouilleren kost veelcapaciteit. Bijkomend probleem: het risico op etnisch profileren is groot.
De burgemeester heeft de bevoegdheid om gebieden aan te wijzen waar de politie preventief mag fouilleren. Het is teleurstellend dat de burgemeester tóch hiertoe besluit, ondanks dat de gemeenteraad zich in meerderheid hiertegen uitspreekt