Toelichting op de petitie
In de periode januari 2016 tot juli 2024 zijn 109 mensen overleden bij of na een aanhouding. Dat zijn gemiddeld 13 slachtoffers per jaar. Een overzicht van alle slachtoffers sinds 2016 is hier te vinden. Controle Alt Delete biedt ondersteuning aan nabestaanden van mensen die overlijden bij of na een aanhouding. Deze petitie is opgesteld in samenwerking met de nabestaanden met wie Controle Alt Delete in contact staat en wordt ondersteund door Slachtofferhulp Nederland en Ypsilon.
Vaak geen vervolging
In 94% van de fatale incidenten gaat het OM niet over tot vervolging. Dat heet een sepot. Nabestaanden die buitenproportioneel politiegeweld willen aanvechten hebben dan nog maar één optie: een artikel 12 Sv-procedure. Deze procedure is bedoeld om sepot-besluiten van het OM door een rechter te laten controleren. Wanneer het OM niet het hele dossier aan de nabestaanden verstrekt, hebben nabestaanden geen informatie die zij kunnen gebruiken in deze rechtszaak.
Lange wachttijd
Nabestaanden moeten lang wachten totdat het onderzoek van de Rijksrecherche is afgerond. In sommige gevallen duurt het wel 1,5 jaar. In de praktijk krijgt de advocaat van de nabestaanden daarna het dossier van het OM. De advocaat verstrekt het dossier soms wel en soms niet aan de nabestaanden. Het OM kan volgens de wet het dossier aan nabestaanden verstrekken (geven), maar nabestaanden hebben er geen recht op. Het OM verstrekt het dossier nooit aan de nabestaanden, ook niet op verzoek. ,In sommige gevallen worden advocaten door het OM verboden om het dossier te delen, en kunnen zij daar ook een straf voor krijgen vanuit de Deken. Deze werkwijze van het OM en de Deken drijft een wig tussen nabestaanden en advocaten.
De beperkte toegang tot het dossier hindert de mogelijkheden van nabestaanden om zelf onderzoek te (laten) doen naar wat er gebeurd is. Zij zijn daarom gedwongen om advocaten in te schakelen. Dat kost nabestaanden tienduizenden euro’s.
Zorgen over rechtmatigheid
De afgelopen jaren constateerden pathologen in 20 procent van alle fatale incidenten in Nederland dat het slachtoffer een opwindingsdelier had. Internationale experts stellen dat deze diagnose niet bestaat. Het OM zegt de diagnose niet meer te gebruiken, maar in de praktijk gebeurt dat nog wel. In 70% van de overlijdensgevallen vertonen mensen ‘verward’ of onbegrepen gedrag. In minstens twintig gevallen hebben wij zorgen over de rechtmatigheid van de politieoptredens. Denk aan de gevallen van Mateusz, Sammy, Terence, Remon, Robert, Tomy, Raymon, Harvey, Hassan, Salim, Carla, Paul, Yazan, Bertus, Raymon, Umaru, Cyprian, Egbert en Bekim. Deze mensen hadden allemaal psychiatrische hulp nodig, maar ze kregen te maken met politieoptreden dat leidde tot hun dood.
Vaak een migratieachtergrond
Nederlanders met een migratieachtergrond overlijden 11 keer vaker onder verantwoordelijkheid van wetshandhavers dan op grond van hun aandeel in de bevolking verwacht mag worden. Ter vergelijking: in de Verenigde Staten overlijden zwarte Amerikanen 2.5 keer vaker dan witte Amerikanen onder verantwoordelijkheid van de politie dan je op grond van hun aandeel in de bevolking mag verwachten. In Nederland is er, net als in de Verenigde Staten, sprake van structurele ongelijkheid tussen mensen met verschillende achtergronden bij fatale incidenten, een aanwijzing dat er sprake is van institutioneel racisme bij de politie.
Coalitie
De petitie wordt ondersteund door Slachtofferhulp Nederland en Ypsilon, een landelijke vereniging die opkomt voor naasten van mensen met een (ernstige) psychische kwetsbaarheid. Slachtoffers en nabestaanden moeten volgens Slachtofferhulp Nederland altijd volledig geïnformeerd worden en toegang krijgen tot informatie die belangrijk is om recht en herstel te kunnen vinden.