Gepubliceerd: 03 Jun 2020
Wat is er aan de hand?
Al sinds 2016 wordt er gewerkt aan een nieuwe wet over geweldsgebruik door agenten. Temidden van de demonstraties tegen politiegeweld en etnisch profileren is de behandeling van de wet als spoedeisend aangemerkt, waardoor het versneld wordt behandeld.
Wat staat er in de nieuwe regels?
Simpel gezegd: wat in de ambtsinstructie staat is straks de strafrechtelijke norm voor de toepassing van geweld.
Er komt een nieuwe ambtsinstructie waarin staat in welke situaties agenten geweld mogen gebruiken. Zo krijgen agenten bijvoorbeeld meer bevoegdheden om het vuurwapen te gebruiken. In het wetboek van strafrecht wordt geregeld dat agenten straks niet meer vervolgd kunnen worden voor ‘gewone’ delicten: er komt een nieuw artikel in de strafwet waarin staat dat geweld, dat niet conform de ambtsinstructie was, strafbaar is. Ook komt er een aparte rechtbank voor zaken over politiegeweld. Lees hier meer.
Hoe wordt dit alles geregeld?
De ambtsinstructie is een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB). Het is dus geen wet in formele zin. De regering kan een AMvB vaststellen of wijzigen zonder de Tweede Kamer hierin te betrekken. De nieuwe regels die het overtreden van de ambtsinstructie strafbaar stellen worden geregeld door het wetboek van Strafrecht en Strafvordering te wijzigen. Dit zijn wél wetten in formele zin, die dus door de Eerste en Tweede Kamer beoordeeld moeten worden.
Simpel gezegd: de Minister van Justitie en Veiligheid kan de ambtsinstructie wijzigen. De wetswijzigingen moeten in de Tweede en daarna in de Eerste Kamer behandeld worden.
Bizarre volgorde leidt tot gekke situatie
Nu is er iets interessants aan de hand. De Tweede Kamer heeft ingestemd met het nieuwe wetsvoorstel. De ambtsinstructie ligt nu voor advies bij de Raad van State (het belangrijkste adviesorgaan van ons land wat betreft wet- en regelgeving). Dat advies wordt in de zomer verwacht.
Maar het wetsvoorstel dat het wetboek van Strafrecht wijzigt, ligt nu dus met spoed in de Eerste Kamer. Dat leidt mogelijk tot de situatie dat het wetsvoorstel kan worden aangenomen waardoor de ambtsinstructie de strafrechtelijke norm wordt. Maar juist die ambtsinstructie moet nog inhoudelijk beoordeeld worden door de Raad van State.
Simpel gezegd: de Eerste Kamer gaat straks een wet aannemen, waarvan het gevolg nog niet inhoudelijk beoordeeld is door de Raad van State.
Onze visie
Deze volgorde is onbegrijpelijk. Waar komt opeens de spoed vandaan voor een wet die al in 2016 is voorgesteld? Bovendien, agenten hoeven nauwelijks voor de rechter te verschijnen om verantwoording af te leggen over geweld. Volgens het AD gaat het maar om vijf zaken per jaar. Voor de incidenten waarbij mensen om het leven komen speelt dit al helemaal niet. Van alle 41 zaken sinds 1 januari 2016 waarbij een burger om het leven kwam, heeft het Openbaar Ministerie geen enkele zaak doorgestuurd naar de rechter.
