De politie gebruikte grootschalig buitenproportioneel geweld tegen demonstranten in de nacht van 13 november 2024. Dit blijkt uit een analyse van ruim 50 getuigenissen, video’s en foto’s in een rapport van Amsterdam Encampment.
Wat is er gebeurd?
Na de ongeregeldheden die volgden op de voetbalwedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv stelde de burgemeester van Amsterdam een protestverbod in. Een groep van ongeveer 500 demonstranten ging alsnog over tot een protest. Na een uur riep de politie de aanwezigen op om weg te gaan en de demonstratie te beëindigen. Zo’n 250 mensen gaven daar geen gehoor aan. Met gebruik van geweld, waaronder slagen in het gezicht en het verdraaien van ledematen, werden de demonstranten in drie bussen gezet. Eén persoon die aangaf dat hij zich niet verzette, verklaarde dat hij meerdere keren een knie in het gezicht kreeg. Daarna werden zij vervoerd naar Amsterdam-West en op drie verschillende plekken uit de bus gezet. Twee van de drie groepen demonstranten kregen nogmaals te maken met politiegeweld door ME-agenten nadat zij wegliepen van de bussen.
Geweld ná het verlaten van de bussen
Uit de getuigenissen en video’s blijkt dat de ME ook geweld inzette tegen mensen die van de bussen wegliepen. ME-agenten achtervolgden hen te voet en per voertuig en sloegen de demonstranten met een wapenstok als ze niet snel genoeg wegrenden. Meerdere getuigen hebben verklaard dat de ME geweld gebruikte tegen mensen die op de grond lagen of gevallen waren. Een andere getuige zag hoe een demonstrant moest overgeven na slagen in de buik. Verschillende verklaringen wijzen erop dat agenten lachend geweld gebruikten tijdens de incidenten. Volgens de getuigenissen schreeuwde een agent: “Mama en papa komen er aan voor jullie [..] rennen! rennen! Anders komen we je meppen”. Demonstranten spreken van een “klopjacht,” die 20 tot 30 minuten duurde.
De conclusie in het rapport over het politieoptreden is “bestraffend, wraakzuchtig en zelfs sadistisch.” Om de anonimiteit van ME-agenten te verkleinen, en wangedrag in de toekomst te voorkomen, benadrukt Amsterdam Encampment het belang van een verplichting voor agenten om zichtbare identificatienummers op hun uniformen te dragen
Reactie politie
Bij het politieoptreden op woensdagavond 13 november was een Rotterdams ME-peloton betrokken. Volgens een woordvoerder bij de politie Amsterdam, zal het geweldsgebruik van de Rotterdamse agenten door de Amsterdamse politiechef beoordeeld worden: “Het is aan de politiechef waar het geweld heeft plaatsgevonden om het geweld te beoordelen. In dit geval zou dat dus de Amsterdamse politiechef zijn.” Het Openbaar Ministerie heeft een strafrechtelijk onderzoek ingesteld naar de gebeurtenissen, dat wordt uitgevoerd door de Amsterdamse politie: “Het OM heeft een feitenonderzoek gelast. Dat wordt uitgevoerd door het Team Veiligheid, Integriteit en Klachten van eenheid Amsterdam.” Er is geen enkele agent op non-actief gezet vanwege het geweldsgebruik, laat de woordvoerder weten: “Daar is geen sprake van.”
Reactie Controle Alt Delete
Het geweldsgebruik op 13 november is extreem en onacceptabel. De getuigenissen wijzen niet alleen op buitensporig geweld door de ME op de Dam, maar vooral op de ongekende ernst en omvang van het geweld in het Westelijk Havengebied. De agenten die zich schuldig maakten aan het geweldsgebruik hadden per direct op non-actief gezet moeten worden. Het Openbaar Ministerie moet een onafhankelijk onderzoek instellen, met de inzet van de Rijksrecherche, om te voorkomen dat het zich afhankelijk maakt van de Amsterdamse politie. Het is onacceptabel dat de slager zijn eigen vlees keurt, zeker gezien de extreme aard van het geweld.
Verder steunen wij de aanbeveling dat ME-agenten zichtbaar identificatienummer op hun uniform moeten dragen. Met een identificatienummer kan een specifieke agent worden geïdentificeerd als er meldingen of klachten zijn over wangedrag. Dit maakt het gemakkelijker om individuele verantwoordelijkheid af te dwingen. Ook kan het een preventieve werking hebben omdat agenten weten dat hun acties direct aan hen gekoppeld kunnen worden, hierdoor zullen agenten mogelijk zorgvuldiger en proportioneel handelen. Dit kan wangedrag en buitensporig geweld verminderen. Tot slot toont zichtbare identificatienummer transparantie en bereidheid om verantwoordelijkheid af te leggen, wat het vertrouwen van burgers in de politie kan vergroten.
Foto ter illustratie. De foto is van de gebeurtenissen op 8 mei 2024, toen een demonstratie bij de UvA op last van de driehoek niet mocht doorgaan.