Wat is er gebeurd?
In maart 2023 werd de zoon van Mònica samen met vier vrienden, voor de woning van een van hen, met geweld gearresteerd door de politie. Ze zouden voldoen aan het signalement van de verdachten van een gewapende roofoverval. De jongens, waarvan vier minderjarig, hadden er niets mee te maken, erkende de politie en het OM later, maar de manier waarop ze aangehouden werden was schokkend. Ze werden met getrokken pistolen aangehouden waarbij tegen ze geschreeuwd werd:
“Op jullie knieën. Op de grond liggen. Als je beweegt schiet ik je kapot!” “Met je hoofd naar beneden, of ik schiet een kogel door je hoofd!”
Mònica is documentairemaakster en in plaats van een klacht of aangifte indienen, stelde Mònica voor om een korte film te maken: “Ontsporing gezocht”, geïnspireerd op het politieprogramma Opsporing Verzocht. De rollen zijn nu omgedraaid: de politie is de agressor, de jongeren en hun families de slachtoffers.
Aangehouden vanwege roofoverval
“Als je beweegt, schiet ik je kapot”. “Met je hoofd naar beneden, of ik schiet een kogel door je hoofd”. Deze woorden werden uitgesproken door een Rotterdamse politieagent op 6 maart 2023. Daarbij had hij een vuurwapen in zijn hand, dat hij richtte op vijf Rotterdamse jongens, waarvan vier op dat moment minderjarig waren. Zij werden aangehouden als verdachte van een roofoverval met geweld. Later, in de auto hoorde een van de jongens een agent zeggen: “We hebben de zwarte met het trainingspakje.” Bij de verhoren op het bureau, de volgende dag, mogen de ouders van drie van de vier minderjarige jongens niet aanwezig zijn. Omdat de jongens dat zelf niet wilden, zo verklaart de politie later, maar drie van de vier minderjarige hebben dit anders ervaren.
Onterechte aanhouding, geen vervolging
De jongens worden pas de ochtend na de arrestatie verhoord. Sommige jongens horen dan pas waar ze voor gearresteerd zijn. De aanhouding was onterecht, zo blijkt na een nacht in de cel: de politie had de verkeerde jongens aangehouden. Ze werden niet vervolgd, zo liet het Openbaar Ministerie na enkele maanden officieel weten. De aanhouding en de dreigende uitspraken van de Rotterdamse agent lieten echter diepe sporen na, zowel bij de jongens als bij de ouders. Monica, de moeder van een van de minderjarige jongens, maakte daarom een korte documentaire over de aanhouding.
Impact op jongens en ouders
Uit de documentaire blijkt dat zowel de jongens als de ouders getraumatiseerd zijn door het incident omdat zij vreesden voor het leven van zichzelf, dan wel van hun zoon terwijl ze eigenlijk met elkaar in een restaurant een verjaardag zouden vieren. De Rotterdamse politie ontkent dat de agent dreigde om de jongens een kogel door het hoofd te schieten. Hoewel de politie erkent dat ze de verkeerde jongens aanhielden, biedt de politie geen excuses aan de jongens aan.
Biometrische gegevens in politiesystemen
Bij de aanhouding werden er van de jongens foto’s gemaakt en vingerafdrukken afgenomen. Eén van de vijf jongens heeft zich ervoor ingezet om deze onterecht verzamelde gegevens uit het systeem te laten verwijderen. Na een vernietigingsverzoek liet de Matching Autoriteit van de Justitiële Informatiedienst weten dat de gegevens verwijderd waren. Even later bleek dat de gegevens tóch nog in de politiesystemen CATCH, HAVANK en FMC stonden. Na een nieuw verzoek liet de politie weten dat de gegevens nu echt verwijderd waren. De politie gaf daarbij aan deze zaak te gebruiken als een voorbeeld van wat er mis kan gaan bij het verwijderen van biometrische gegevens. De andere vier jongens hebben niet een verzoek ingediend om hun data te laten verwijderen. Hun biometrische gegevens staan vermoedelijk nog in de verschillende systemen.
Politie Rotterdam opnieuw in opspraak
Al decennia zijn er signalen van racisme en discriminatie bij de Rotterdamse politie. Alleen de afgelopen jaren al bleek dit uit tal van voorbeelden zoals de Jan Smit appgroep, racistisch schelden bij een aanhouding met geweld, discriminerende berichten in een appgroep en de verhalen die agenten deelden in de documentaire de Blauwe Familie. Ook het geweldsgebruik door de Rotterdamse politie staat al jaren ter discussie. Rotterdam ontvangt de meeste klachten naar aanleiding van geweldsgebruik en ook het buitenproportionele politiegeweld waarbij Mateusz vorig jaar overleed vond plaats in Rotterdam. Acht agenten worden door het OM vervolgd voor die fatale aanhouding. In 2024 bleek dat buitensporige geweldstoepassingen door het Rotterdamse basisteam Centrum een veiligheidsrisico opleveren voor burgers.
Reactie Politie
De politie Rotterdam heeft middels een persbericht naar buiten gebracht dat ze beamen dat “de nazorg niet goed is gegaan.” Politiechef Fred Westerbeke: “We moeten oog blijven houden voor het menselijke aspect bij ons werk, en voor de impact die het kan hebben.”
Politiechef Fred Westerbeke: “We moeten oog blijven houden voor het menselijke aspect bij ons werk, en voor de impact die het kan hebben”
Reactie Controle Alt Delete
Politie Rotterdam moet nu echt actie ondernemen. De jongens, die op weg naar een verjaardag waren, gaven de politieagenten geen aanleiding voor deze agressieve en gewelddadige benadering. Ze hebben een nacht onschuldig in de cel gezeten, drie minderjarige jongens zijn gemanipuleerd voor een verhoor zonder hun ouders erbij, de ouders zijn niet goed geïnformeerd –vanuit Controle Alt Delete schrikken we hiervan.
De politie heeft geen excuses aangeboden of op enige andere vorm het gesprek met de jongens of de ouders aangegaan. De arrestatie kan wellicht rechtmatig zijn omdat er sprake was van een verdenking van een roofoverval, maar vanuit het perspectief van de groep jongens ziet het er echter heel anders uit. Zij deden niets verkeerd, werden onterecht onder schot gehouden en in grove bewoordingen met de dood bedreigd. Fijn dat de politie nu beaamt dat nazorg niet goed is gegaan, maar de politie moet op z’n minst uitgebreid excuses maken aan alle betrokkenen.
Verder zou de politie Rotterdam de betrokken agenten op non-actief moeten zetten en een disciplinair onderzoek moeten starten naar de gang van zaken bij dit incident.