Wat is er aan de hand?
In 2021 kreeg de politie ruimere bevoegdheden om geweld te gebruiken en een betere rechtspositie. Wij vroegen ons af: hoe vaak komen agenten eigenlijk voor de rechter? Snel antwoord: het Openbaar Ministerie seponeerde 99% van alle aangiftes van geweld door agenten. Geen enkele agent werd vervolgd vanwege discriminatie.
Raadsvragen in 16 steden
Om een antwoord op deze vraag te krijgen, hebben we samengewerkt met diverse gemeenteraadsfracties in 16 verschillende steden. De partijen dienden in juni 2020 overal dezelfde schriftelijke vragen in. Burgemeesters werden gevraagd om cijfers ter beschikking te stellen over het aantal agenten dat voor de rechter kwam omdat zij geweld gebruikten tegen burgers. Ook werd er gevraagd naar cijfers over het aantal agenten dat voor de rechter verscheen vanwege geweldsgebruik of discriminatie tegen burgers en het aantal agenten dat hiervoor vervolgd werd. De vragen werden ingediend in Almere, Amersfoort, Amsterdam, Arnhem, Breda, Den Haag, Eindhoven, Haarlem, Heerenveen, Leiden, Maastricht, Roermond, Rotterdam, Schiedam, Utrecht en Veenendaal.
Ministerie weet niet hoe veel agenten voor de rechter komen
Op 25 september 2020 stuurde de Minister van Justitie en Veiligheid een brief aan de Eerste Kamer. In deze brief geeft hij aan dat er geen informatie is over hoe vaak agenten voor de rechter komen. Dat is vreemd, want het OM heeft juist de afgelopen weken hier veel informatie over verzameld. Het is opvallend dat het Ministerie geen cijfers heeft over hoeveel agenten voor de rechter komen: dat is immers de reden om een nieuwe wet te maken. Uit de eigen cijfers van de politie en het OM, door ons verzameld in de verschillende steden, blijkt het volgende*:
Bovenstaande cijfers laten zien dat er de afgelopen vier jaar in totaal 722 aangiftes zijn gedaan tegen agenten vanwege geweldsgebruik en 34 aangiftes wegens discriminatie. Uiteindelijk werden slechts vier agenten veroordeeld voor geweldsgebruik, waarbij de straf uiteenliep van een geldboete tot een disciplinaire afhandeling. Voor discriminatie werden geen agenten vervolgd.
Onze visie
Hoewel van een aantal steden de antwoorden ontbreken, geven de beschikbare data een behoorlijk goed beeld van hoe het de afgelopen jaren gesteld was met aangiftes en vervolgingen van geweldsgebruik en discriminatie door politieagenten. We hebben bijvoorbeeld een flink deel van de Randstad goed in beeld gekregen. Voor de gehele politie Nederland zal het dan mogelijk om meer dan 1200 aangiftes gaan, oftewel zo’n 300 per jaar.
Dat betekent dat iedere dag een burger aangifte doet tegen een politieagent doet vanwege geweldsmisbruik. Minder dan 1% van deze aangiftes leidt uiteindelijk tot vervolging. De rest wordt door het OM geseponeerd. Geen enkele agent werd vervolgd vanwege discriminatie.
* Inmiddels hebben nog een aantal steden antwoord gehad op de vragen. Van gemeente Almere, Amersfoort, Amsterdam, Den Haag, Haarlem, Maastricht, Roermond, Rotterdam en Utrecht kregen we antwoord op politie-eenheidsniveau. Van gemeente Arnhem en Breda kregen we antwoord op stadsniveau. Van gemeente Leiden, Schiedam en Veenendaal kregen we geen antwoord maar weten we door beantwoording van andere gemeenten wel de cijfers op eenheidsniveau. Van gemeente Heerenveen en Eindhoven hebben we geen antwoord ontvangen, daarom blijven de cijfers van deze eenheden helaas onbekend.
Bronnen
- Beantwoording raadsvragen Almere
- Beantwoording raadsvragen Amersfoort
- Beantwoording raadsvragen Amsterdam
- Beantwoording raadsvragen Arnhem
- Beantwoording raadsvragen Breda
- Beantwoording raadsvragen Den Haag
- Beantwoording raadsvragen Haarlem
- Beantwoording raadsvragen: Maastricht
- Beantwoording raadsvragen Roermond
- Beantwoording raadsvragen Rotterdam
- Beantwoording raadsvragen Utrecht