Gepubliceerd: 03 Jun 2020
Nieuwe wetsvoorstel over geweldsgebruik door agenten creëert verdeeldheid binnen politieke partijen. Bij diverse partijen stellen raadsleden uit verschillende gemeenten kritische vragen aan hun Tweede Kamer fractie. GroenLinks heeft net als de meeste andere partijen in de Tweede Kamer ingestemd met dit wetsvoorstel en heeft een stuk geschreven waar ze uitleg geven voor de keuze om in te stemmen. Super goed dat Groenlinks een onderbouwing online gezet heeft (zouden andere partijen ook moeten doen). Wij hebben naar de uitleg gekeken en hebben daar de volgende opmerkingen bij:
GL: "Het gaat in deze wet om de status van ‘verdachte’ die agenten nu automatisch krijgen bij een incident."Dit klopt niet. Een agent wordt niet automatisch als verdachte aangemerkt. In 2015 maakte de politiebond ACP nog stampij dat agenten niet automatisch als verdachte maar eerst als getuige werden gehoord. De status van getuige is moelijker dan de status van verdachte. Een getuige moet praten en een verdachte mag zwijgen. Agenten hoeven nauwelijks voor de rechter te verschijnen om verantwoording af te leggen over geweld. Volgens het AD gaat het maar om vijf zaken per jaar. Voor de incidenten waarbij mensen om het leven komen speelt dit al helemaal niet. Van alle 41 zaken sinds 1 januari 2016 waarbij een burger om het leven kwam, heeft het Openbaar Ministerie geen enkele zaak doorgestuurd naar de rechter en is voor zover bekend maar 1 agent als verdachte aangemerkt.
GL: "Elk politiegeweld moet worden onderzocht. En als het disproportioneel is moet dat worden bestraft. Geen twijfel over mogelijk. Maar agenten zitten wel in een andere positie dan andere verdachten omdat van hen verwacht wordt dat zij optreden in plaats van weglopen."De praktijk wijst anders uit. In letterlijk iedere uitspraak die een rechtbank doet wordt de bijzondere positie van agenten meegewogen. Er is geen jurisprudentieonderzoek gedaan waaruit zou blijken dat rechters gemakkelijk, lichtzinnig, willekeurig agenten veroordelen. De onderbouwing voor deze wetswijziging ontbreekt volledig. Sterker nog: jaarlijks is er niet meer dan een handjevol zaken dat aan de rechter wordt voorgelegd en er zijn nog minder waar een veroordeling volgt. Daarbij worden agenten - op kosten van de politieorganisatie - bijgestaan door topadvocaten. De politie is miljoenen kwijt aan advocaten na geweld.
Onze visieGroenLinks lijkt een belangrijk bezwaar opzij te schuiven. De Tweede Kamer stemde eerder al in met het wijzigen van het wetboek van Strafrecht en Strafvordering. Het wetsvoorstel kan nu worden aangenomen in de Eerste Kamer, waardoor de ambtsinstructie de nieuwe strafrechtelijke norm wordt voor agenten. En dat terwijl de ambtsinstructie nog bij de Raad van State (het belangrijkste adviesorgaan van ons land wat betreft wet- en regelgeving) ligt en de Raad van State nog een advies moet uitbrengen. Bovendien hebben de Nederlandse orde van Advocaten en Amnesty International Nederland eerder al stevige kritiek gegeven op deze ambtsinstructie. De kritiek betrof onder andere verruiming van de bevoegdheid om te schieten en een verruiming van gebruik pepperspray en taser. Volgens de Orde van Advocaten kan pepperspray en de taser straks ingezet worden bij iedere aanhouding, of het nu gaat om een overval of over wildplassen.
Kortom, de Eerste Kamer gaat straks een wet aannemen, waarvan het gevolg nog niet inhoudelijk beoordeeld is door de Raad van State en er duidelijk reden tot zorg is. Werk aan de winkel om de Eerste Kamer dit duidelijk te maken.