Gepubliceerd: 14 Dec 2020
Eind 2020 nam de Tweede Kamer een nieuwe wet aan. De wet maakt het mogelijk om informatie uit de politiesystemen te gebruiken om een VOG te weigeren. Politiegegevens kunnen straks een “zelfstandige grondslag” zijn om een VOG-aanvraag af te wijzen, ook als iemand geen strafblad heeft.
Wat zijn de gevolgen van deze wet?
Het gevolg van de wet is dat álle registraties die de politie maakt, straks een rol kunnen spelen bij de vraag of iemand een VOG krijgt. Het gaat dan met name om informatie zoals aanhoudingen, staandehoudingen en ID-controles. Deze leidden niet tot een vervolging, maar spelen straks wel een rol bij de VOG. Uit onderzoek van Controle Alt Delete blijkt dat mensen met een migratieachtergrond vaker gestopt worden door de politie. Dit wetsvoorstel zal daarom een onevenredig grote impact hebben op de mensen die vaker gecontroleerd worden. VICE vatte de impact van deze wet als volgt samen: straks kan etnisch profileren betekenen dat mensen een carrière mislopen
Wat vinden anderen ervan?
De Raad voor de Rechtspraak reageerde bezorgd op het wetsvoorstel. Zij stelden dat niet geverifieerde informatie straks zonder screening gebruikt wordt bij het afgeven van een VOG. De Autoriteit Persoonsgegevens sprak zelfs van een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer met mogelijk ingrijpende gevolgen. Zij adviseerden de Minister om wettelijk vast te leggen hoe deze gegevens beoordeeld worden. Beide adviezen legde de Minister naast zich neer.
Wat vindt de Tweede Kamer?
Tijdens de bespreking op 7 december kwamen er kritische reacties van SP, VVD, Groenlinks en D66. VVD en CDA wilden dat het parlement een stem heeft in de regeling waarin staat hoe de politiegegevens beoordeeld worden. Ze dienden een amendement in voor “verzwaarde parlementaire controle”, waarmee ze bedoelen dat de Minister deze regeling éérst naar de Kamer moet sturen voordat deze van kracht wordt. VVD en Groenlinks dienden een motie in om een adviescommissie op te richten die de kwaliteit van de VOG-beoordelingen controleert. Groenlinks voegde daaraan toe om er specifiek op toe te zien dat etnisch profileren onbedoeld een rol speelt bij het beoordelen van een VOG-aanvraag. De Minister voor Rechtsbescherming had geen bezwaren tegen deze amendementen en moties en zal het aan de Kamer overlaten wanneer er gestemd wordt.
Wat nu?
De wet is inmiddels aangenomen. Hebben de voorstellen in de Tweede Kamer voldoende geholpen? Nee, want het bezwaar van de Raad voor de Rechtspraak staat nog pal overeind. Niet geverifieerde informatie wordt straks zonder screening gebruikt bij het beoordelen van een VOG-aanvraag. Het directe gevolg daarvan is dat álle aantekeningen die een agent maakt van een situatie, straks een rol kunnen gaan spelen bij de afgifte van een VOG. Voor burgers met een migratieachtergrond wordt het straks moeilijker om een VOG te krijgen.