De politie Amsterdam heeft de gemeenteraad in 2022 verkeerd geïnformeerd over politiecontroles. Dat blijkt uit een brief die burgemeester Halsema op 4 april 2024 aan de gemeenteraad stuurde. De brief volgde op een informatieverzoek van Controle Alt Delete. Gemeenteraadslid Veldhuyzen (Lijst Ahmadi-Veldhuyzen) stelde er raadsvragen over.
Politie: tevredenheid over politiecontroles fors verbeterd
In 2022 heeft de Amsterdamse politie voor het eerst informatie over politiecontroles gedeeld met de gemeenteraad. Uit de cijfers die door de politiechef aan de raad zijn verstrekt, blijkt dat de waardering voor de politie op alle fronten is gestegen sinds 2019. Het percentage mensen dat na een politiecontrole een reden voor de controle kreeg, steeg van 53% in 2019 naar 82% in 2021. Een “duidelijke verbetering”, zo meldde de politie. De politiechef van Amsterdam stelde ook dat mensen met Antilliaanse, Surinaamse en Marokkaanse herkomst niet (veel) vaker gecontroleerd werden dan “etnische Nederlanders.” Frank Paauw, eenheidsleider in Amsterdam, schreef dit succes toe aan het plan van aanpak uit 2019 om politiecontroles professioneler uit te voeren. Echter, dit klopt niet.
Politie stelde cijfers lager voor dan ze waren
Uit de brief van de burgemeester blijkt dat de politie de cijfers in 2019 lager voorstelde dan zij in werkelijkheid waren. Daarmee probeerde de politie te laten zien dat de tevredenheid van burgers over de politie enorm was toegenomen. De nieuwe cijfers die de burgemeester stuurde, waarin ook het jaar 2022 is meegenomen, laten echter zien dat de tevredenheid over politiecontroles niet is toegenomen, maar juist licht daalde.
Tevredenheid over politiecontroles nam licht af
Uit de nieuwe cijfers blijkt dat 75% van de mensen (in 2019) een reden voor de controle kreeg. In 2022 gaf nog steeds 75% van de mensen aan dat ze van de politie een reden kregen voor de controle. Echter, het percentage mensen dat vond dat ze rustig en respectvol werden behandeld door de politie is afgenomen, van 74% (2019) naar 72% (2022). Bovendien waren mensen meer ontevreden over etnisch profileren. Het percentage mensen dat dacht dat ze vanwege hun afkomst of huidskleur werden gecontroleerd, steeg van 20% in 2019 naar 23% in 2022. De cijfers zijn niet uitgesplitst op herkomst, maar gelden voor alle Amsterdammers. Het is aannemelijk dat er verschillen zijn tussen herkomstgroepen, maar de gemeente maakt deze verschillen niet inzichtelijk.
Geen sprake van etnisch profileren?
De Amsterdamse politie meldde in 2022 dat mensen met een migratieachtergrond niet (veel) vaker gecontroleerd werden dan mensen zonder migratieachtergrond. Deze uitspraak staat haaks op de uitkomsten van de landelijke Veiligheidsmonitor 2023. De Veiligheidsmonitor vroeg dit jaar voor het eerst aan alle Nederlanders hoe vaak zij door de politie gecontroleerd werden. Uit dit onderzoek bleek dat mensen met een migratieachtergrond twee keer vaker gecontroleerd werden. Marokkaanse-Nederlanders werden het vaakst gecontroleerd: bijna 20% van de Marokkaanse-Nederlanders werd in 2023 gecontroleerd door de politie, tegenover 8% van de Nederlandse-Nederlanders.
Hoe nu verder?
Het positieve nieuws, volgens burgemeester Halsema, is dat de herziene resultaten aantonen dat de tevredenheid hoger was dan eerder gedacht. Echter, deze conclusie gaat voorbij aan het feit dat de politie in 2022 de cijfers van 2019 naar beneden heeft bijgesteld om zo een succes te kunnen claimen. De brief van de burgemeester onthult dat deze claim gebaseerd was op onjuiste informatie. Volgens de burgemeester waren de foutieve gegevens het gevolg van "onduidelijkheid over de interpretatie." Desalniettemin tonen de nieuwe cijfers aan dat er geen verbetering is opgetreden in de tevredenheid over politiecontroles. Bovendien moet de politie kritisch worden bevraagd over de bewering uit 2022 dat mensen met een migratieachtergrond niet (veel) vaker worden gecontroleerd. Deze bewering kan eenvoudigweg niet waar zijn, maar de nieuwe cijfers die door de burgemeester zijn verstrekt, werpen hier geen licht op. Wij dringen er bij de gemeente op aan om alle beschikbare gegevens over Amsterdam openbaar te maken.