De Koninklijke Marechaussee (KMar) zegt te gaan stoppen met etnisch profileren. Dat blijkt uit de inbreng van luitenant-generaal Hans Leijtens voor een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer over het onderwerp. Eerder dit jaar verdedigde de KMar juist etnisch profileren in een rechtszaak die is aangespannen door burgers en maatschappelijke organisaties. De KMar werd toen in het gelijk gesteld. Deze opvallende draai is voor de eisende partijen niet voldoende, daarom wordt het hoger beroep in deze zaak voortgezet.
Etniciteit niet langer een indicator
Op woensdag 24 november 2021 is er een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer over etnisch profileren, mede naar aanleiding van de uitspraak van de rechtbank inzake etnisch profileren door de Koninklijke Marechaussee. De hoogste leidinggevende van de KMar, Hans Leijtens, zal daar ook bij aanwezig zijn en heeft zijn inbreng al aan de Tweede Kamer toegestuurd. Deze kwam vandaag online. Leijtens schrijft daarin: “De KMar wil geen gebruik meer maken van etniciteit als indicator binnen profielen of selectiebeslissingen, binnen de toezichtstaken.”
Nieuw standpunt gevolg van jarenlange strijd
Deze nieuwe positie van de KMar lijkt haaks te staan op hun eerdere positie die inzet was bij de rechtszaak over etnisch profileren die een coalitie van burgers en maatschappelijke organisaties aanspanden. De Haagse rechtbank oordeelde in deze zaak dat de KMar wél naar uiterlijke kenmerken, waaronder huidskleur, mag kijken bij beslissingen om iemand uit de rij te halen.
De KMar lijkt dus af te wijken van de uitspraak van de rechtbank en overigens ook het standpunt dat het kabinet inneemt. Dionne Abdoelhafiezkhan van Controle Alt Delete: “Het nieuwe standpunt van de KMar is het gevolg van de jarenlange strijd tegen etnisch profileren. Het heeft lang geduurd maar de beweging binnen de KMar toont respect voor de impact die etnisch profileren heeft op mensen van kleur.”
Mpanzu Bamenga, mede-eiser in de rechtszaak: "Dit is voor mij een belangrijke standpuntwijziging omdat het ervoor zorgt dat ik en anderen mensen van kleur gelijkwaardig behandeld gaan worden"
Nieuwe norm moet leiden tot nieuwe praktijk
De koerswijziging van de KMar moet wel daadwerkelijk gaan leiden tot een andere werkwijze. Dagmar Oudshoorn, directeur van Amnesty Nederland: “Discriminatie uitbannen, begint met het stellen van de norm, maar daar mag het niet bij blijven. De werkwijze van de marechaussee moet op de schop.”
Dit betekent dat de KMar het beleid moet aanpassen, nieuwe instructies moet opstellen, op een systematische manier toezicht moet gaan houden op de controles en hierover transparant verantwoording moet afleggen. Verder moet de KMar maatregelen nemen richting marechaussees die zich niet conformeren aan het nieuwe beleid.
Hoger beroep niet van tafel
Advocaat Jelle Klaas van PILP-NJCM: “De nieuwe koers van de KMar betekent niet dat het hoger beroep wordt afgeblazen. Er ligt nu een gerechtelijke uitspraak die etnisch profileren goedkeurt. Deze uitspraak moet van tafel. Wij hopen dat het Gerechtshof alsnog besluit dat etniciteit geen onderdeel mag zijn van risicoprofielen en selectiebeslissingen. Bovendien roept de nieuwe positie van de Koninklijke Marechaussee vragen op wat dit nu concreet betekent.”
De wijziging van de KMar is een belangrijke stap, maar etnisch profileren is een wijdverspreid probleem binnen de hele wetshandhavingsketen. Dionne Abdoelhafiezkhan van Controle Alt Delete: “Het is belangrijk dat het kabinet doorpakt en wetshandhavers verbiedt om te werken met etnisch geladen risicoprofielen om criminaliteit of fraude te bestrijden en nu eindelijk met effectieve maatregelen gaat komen om etnisch profileren een halt toe te roepen.”