Wat is er gebeurd?
Het kabinet houdt zich niet aan de uitspraak van het gerechtshof Den Haag in de zaak over etnisch profileren door de Koninklijke Marechaussee (KMar). Dat is de strekking van een brief die op 12 februari 2024 verstuurd is aan het kabinet. De brief werd verstuurd door de coalitie van organisaties en burgers, waaronder wij van Controle Alt Delete, die vijf jaar lang procedeerde tegen de Staat en de KMar. De brief van de coalitie komt een jaar na de uitspraak van het gerechtshof, kort na de verkiezingen en tijdens de formatie van de nieuwe regering.
Kabinet: etnisch profileren onder voorwaarden nog steeds toegestaan
Het schrijven van de coalitie is een reactie op een brief die het kabinet stuurde aan de Tweede Kamer. In deze kamerbrief schreef het kabinet dat de KMar-uitspraak alleen ging over controles op vliegvelden. De uitspraak raakt niet de grenscontroles in treinen en bij het wegverkeer, zo schrijft het kabinet, omdat daar geen sprake zou zijn van “individuele selectie.” Ook stelt het kabinet dat het gebruik van uiterlijke kenmerken in risicoprofielen in “uitzonderlijke gevallen” is toegestaan.
Coalitie: selectie mede op basis van etniciteit nooit toegestaan
In de brief die wij samen met de coalitie stuurden schrijven we dat de stellingname van het kabinet “onvolledig en onjuist” is. Wij wijzen erop dat het gerechtshof de Staat verbood om etniciteit te gebruiken bij alle grenscontroles (de zogeheten MTV-controles) en niet alleen bij grenscontroles op vliegvelden. Ook schrijven we dat etniciteit niet in uitzonderlijke gevallen wél toegestaan kan worden, zoals het kabinet meent. Het mag alleen bij het signalement van een verdachte, en verder nooit.
Coalitie: uitspraak gaat ook over andere overheidsdiensten
Direct na de uitspraak zei staatssecretaris Van der Burg dat de uitspraak ook zou moeten gelden “voor andere onderdelen binnen de overheid.” Daar kwam het kabinet een aantal maanden later op terug. Hoewel de uitspraak alleen ging over grenscontroles door de KMar, is de coalitie van mening dat het verbod ook ziet op andere overheidsdiensten. Selectiebeslissingen die (mede) gebaseerd zijn op etniciteit zijn in strijd met het discriminatieverbod,” schrijft de coalitie, ook wanneer het gaat om controles door “andere overheidsdiensten dan de KMar.”
De coalitie verzoekt het kabinet om uiterlijk op 21 maart 2024, de internationale dag tegen racisme, een reactie te geven.