Wat is er gebeurd?
Op 7 mei 2024 deden twee demonstranten van Extinction Rebellion aangifte van mishandeling door de politie. Bij een eerste demonstrant werden zijn ribben aan beide zijden gebroken. Bij een tweede demonstrant werd haar elleboog gebroken. In beide gevallen ging het geweldsgebruik door Haagse politieagenten tegen vreedzame demonstranten die zelf geen geweld gebruikten.
Wat is de context?
De twee demonstranten kregen te maken met politiegeweld bij het blokkeren van een weg. Extinction Rebellion is een wereldwijde burgerbeweging die zich inzet voor actie tegen de klimaatcrisis. Om aandacht te vragen voor hun eisen blokkeert Extinction Rebellion regelmatig een kruispunt of snelweg. Dit is een vorm van protest die volgens Amnesty onder de bescherming van het demonstratierecht valt (Amnesty, pag. 48). Het belang van het doorgaand verkeer is daaraan ondergeschikt, zeker als de demonstranten zelf veiligheidsmaatregelen treffen en vreedzaam protesteren. Tegen vreedzame demonstranten mag de politie in beginsel nooit geweld gebruiken (Amnesty).
Waaruit bestond het politiegeweld?
De eerste demonstrant deed op 3 februari 2024 mee met een wegblokkade op de A12 in Den Haag. De man werd door een agent op zijn rug gelegd. Daarna zette de agent zijn knie op de rechterkant van zijn ribbenkas en gaf een korte stoot. Daarna deed hij hetzelfde aan de linkerkant. In het ziekenhuis bleek dat zijn ribben aan beide zijden gebroken waren en dat hij een gekneusde long had. De tweede demonstrant deed op 6 april 2024 mee met een wegblokkade. Zij werd door de politie verwijderd en in een bus gelegd waarmee demonstranten werden weggevoerd. Toen zij al in de bus lag, op de grond, draaide een agent met kracht aan haar arm. In het ziekenhuis bleek dat de agent hierbij haar elleboog brak (video). Beide demonstranten revalideren nog van de verwondingen.
Aangifte geweigerd
De demonstrant wiens ribben werden gebroken koos ervoor om een aangifte te doen. Hij wilde dat het Openbaar Ministerie naar de zaak zou kijken en de agent zou vervolgen. De politie liet hem telefonisch meermaals weten dat hij alleen een klacht kon indienen. Dat is feitelijk onjuist. Wanneer burgers te maken hebben met politiegeweld kunnen zij een klacht indienen en een aangifte doen. Pas na herhaaldelijk aandringen lukte het hem om een afspraak te maken om de aangifte op te laten nemen. De demonstrant met de gebroken elleboog sloot zich vervolgens aan bij deze afspraak.
Reactie Controle Alt Delete
Het demonstratierecht stond het toe om de weg te blokkeren. Het bevel van de burgemeester van Den Haag aan de politie om de demonstratie te ontbinden had mogelijk niet gegeven mogen worden. In dat geval hadden de demonstranten niet verwijderd mogen worden. Hoe dan ook was het politiegeweld niet noodzakelijk omdat er sprake was van vreedzaam protest. In beide gevallen is het aannemelijk dat er sprake is van een verwijtbare schending van de geweldsinstructie met letsel tot gevolg (nieuwe wet). Het Openbaar Ministerie zou daarom moeten overgaan tot vervolging. Daarnaast horen wij regelmatig van melders dat het doen van aangifte geweigerd wordt. Hier gaan we actie op ondernemen en komen we in een andere blog op terug.
Reactie politie
De politie Den Haag laat weten dat er al in februari een verzoek lag van de eerste demonstrant om aangifte te doen. Volgens de politie koos de demonstrant er zelf voor om begin mei aangifte te doen. Een onderzoek dat de politie in februari instelde, waarbij camerabeelden uitgekeken werden en ME-commandanten bevraagd werden, leverde niks op. De politie zegt dat het openbaar ministerie zal beslissen over de vervolging.