Rechtmatig maar onterecht

In het strafprocesrecht geldt de 'onschuldpresumptie’: je bent onschuldig totdat je schuld door de rechter bewezen is geacht. Ervaren jongeren in Amsterdam Zuid-Oost dit ook op straat?

Gepubliceerd: 21 Jan 2017

Een viertienjarige jongen staat voor een snackbar. Een aantal agenten komt op de jongen af. Ze duwen hem hardhandig tegen de muur. Ze fouilleren hem, omdat ze op zoek zijn naar iemand met een wapen. De jongen voldoet aan het signalement. Maar de agenten vinden niets. Een ander voorbeeld: vier jongens zitten in een auto. Opeens worden ze klemgereden door de politie en wordt ze met getrokken wapens gevraagd om uit te stappen. De auto wordt doorzocht, de jongens gefouilleerd. De auto en de inzittenden voldoen aan het signalement. Maar de agenten vinden niets.

Rechtmatig maar onterech

t"In beide gevallen hebben we rechtmatig gehandeld" zegt de politie. "Als we zoeken naar een verdachte en je voldoet aan dat signalement dan mogen we je staande houden". Jongeren antwoorden: “we worden als criminelen behandeld terwijl we onschuldig zijn! De controle was onterecht.” De politie reageert: “de controle is terecht omdat het mag van de wet, en we zoeken naar een verdachte.”

De jongeren vragen om begrip voor hun situatie: “Heeft u enig idee hoe voor schut we stonden? Hoe onze hart nog steeds in onze keel zit als we aan die situatie denken? Hoe dehumaniserend die ervaring was?” Ze vragen om excuses voor onterechte controles. Sommige agenten zullen deze geven, andere agenten zijn geneigd dat niet te doen: “ik doe gewoon m’n werk en ik sta in mijn recht."

Aanknopingspunten voor verbetering

De kloof is overbrugbaar, en wel door medemenselijkheid en inlevingsvermogen te tonen. Een agent kan (moet!) zich rekenschap geven van de impact die een controle op mensen heeft, uitleggen waarom de controle wordt uitgevoerd, zich respectvol opstellen, en ‘sorry voor de overlast’ zeggen als de (rechtmatige) controle niets oplevert.

Doe mee

Zet je in tegen etnisch profileren en buitenproportioneel geweld