De overeenkomst tussen PVV en Controle Alt Delete

Speech in de gemeenteraad van Den Haag - woensdag 19 april 2017.

Gepubliceerd: 19 Apr 2017

Controle Alt Delete is een onafhankelijke organisatie met als missie het uitbannen van etnisch profileren en politiegeweld. Etnisch profileren is een functionele exponent van racisme, het is niet effectief politiewerk, en de impact van etnisch profileren op de mensen die het overkomt is enorm.

We staan in deze missie gelukkig niet alleen. Ook degenen die het geweldsmonopolie hebben en degenen die de macht aansturen en controleren hebben zich uitgesproken tegen etnisch profileren: de korpschef van de nationale politie, de minister van V&J en recent de Hoge Raad. Het is dan ook terecht dat er wordt gesproken over maatregelen tegen etnisch profileren.

B.E.T.E.R.

De politie kan etnisch profileren terugdringen door de manier te veranderen waarop agenten burgers selecteren voor een controle. Wij hebben een voorstel geschreven, waarin we vijf voorstellen doen om politiecontroles BETER te maken, waarbij elke letter van BETER staat voor een verbetering. Politiecontroles moeten Begrijpelijk, Eerlijk, Transparant, Effectief en Rechtmatig zijn.

Het college van B&W heeft een aantal jaar geleden een 18 puntenplan gemaakt (hier genoemd in een brief) en gepresenteerd in deze raad. Daarin staan, concreet met betrekking tot politiecontroles, slechts drie maatregelen: voorzichtiger met ID controle, uitleg geven bij identiteitscontrole, en aanpakken van de bejegening door agenten.

De drie maatregelen tegen etnisch profileren richten zich hoofdzakelijk op de B van Begrijpelijk. De maatregelen zijn vast goed bedoeld, maar ze zijn vrijblijvend omdat ze nauwelijks uitgewerkt en niet geoperationaliseerd zijn. De maatregelen zijn daarom niet te evalueren.

Na de B van begrijpelijk zijn er nog vier verbeteringen over. Ik zoom in op de T van transparant en de E van effectief – die hangen met elkaar samen.

Eerst de effectiviteit

Wij stellen: een goede controle is een controle die aantoonbaar leidt tot de opsporing van strafbare feiten en het vergroten van veiligheid.

Uit onderzoek in opdracht van Politie en Wetenschap, het rapport Boeven Vangen (gepubliceerd in 2016), blijkt dat 67% van de proactieve controles geen opbrengst heeft. Dan rekenen de onderzoekers heel schappelijk. Want van die 33% controles met een opbrengst, bestaat de vangst voor 66% uit informatieverzamelen – niet uit boevenvangen. Ik kan het ook anders zeggen: uit het onderzoek blijkt dat slechts 10% van de proactieve controles een boef oplevert. Dat betekent, ik onderstreep het maar even, dat met 90% van de proactieve controles geen boef gevangen wordt.

Ik veronderstel dat de gemeenteraad dat geen goede score vindt. Wat zou de politie kunnen doen om zicht te krijgen op de effectiviteit van politiecontroles, en wat kan de politie doen om de effectiviteit omhoog te brengen?

Dan de T van transparantie.

Wij stellen: er moet systematische monitoring van politiecontroles plaatsvinden. Alleen hiermee kan de effectiviteit van het optreden worden beoordeeld. Het systematisch monitoren heeft zowel een intern effect als een extern effect. Intern: de politieorganisatie krijgt beter inzicht in zijn eigen handelen. Extern: de politie en de burgemeester kunnen verantwoording afleggen aan de samenleving over de inzet van middelen.

Ook voor raadsleden heeft het systematisch monitoren van politiecontroles een belangrijk voordeel: alleen hiermee kan beoordeeld worden of de maatregelen tegen etnisch profileren zin hebben, en of ze de investering waard zijn.

Er zijn allerlei manieren waarop de politie de controles systematisch kan monitoren. Het klassieke papieren stopformulier met een doordrukvelletje is slechts één manier – het is aan de politiek en de politie om een manier te vinden die werkt in Den Haag. Het gaat er om dat we hier het belang van systematisch monitoren onderstrepen.

De Toekomst

Etnisch profileren staat nu al jaren op de agenda van de Haagse gemeenteraad. We zijn nu, in 2017, aangeland bij het moment dat lokale maatregelen en door de nationale politie aangekondigde landelijke maatregelen tegen etnisch profileren, hun beslag gaan hebben. De komende jaren gaat – zo is ons als samenleving belooft - 1) elke eenheid getraind worden, 2) komt er een gedragscode, 3) komt er een betere digitale techniek om eerder gecontroleerde kentekens te herkennen, 4) wordt de politie app uitgebreid, 5) zal er per eenheid een agent aangewezen worden die zich op het thema etnisch profileren richt en 6) komt er meer diversiteit binnen de politie-eenheden.

Maar laten we eens vijf jaar vooruit blikken. Dan zal er waarschijnlijk nog steeds onvrede zijn over het optreden van de politie bij Hagenezen die slachtoffer zijn van etnisch profileren. Het is namelijk heel moeilijk om het helemaal uit te bannen, dat blijkt ook uit de situatie in Engeland. De voornaamste vraag is dan ook: hoe gaat de politie en de burgemeester over vijf jaar overtuigend uitleggen dat er alles aan is gedaan om etnisch profileren tegen te gaan?

Laster in Den Haag

Of, om met de woorden van de heer Eliassen (PVV) uit 2016 te spreken: wat gaat de burgemeester, en ik citeer “ondernemen om te voorkomen dat het Haagse korps opnieuw te maken krijgt met laster ten aanzien van etnisch profileren?” Einde citaat.

Natuurlijk maken we bezwaar tegen zijn gebruik van het woord ‘laster’. Etnisch profileren is een dagelijkse realiteit op straat, en wat hij laster noemt zien wij als het terecht kritisch bevragen van de macht. Maar de heer Eliassen en Controle Alt Delete delen wel iets met elkaar en dat is het schrikbeeld dat we over vijf jaar hier opnieuw dezelfde discussie voeren!

De oplossing

De beste manier om het debat over etnisch profileren teniet te doen, is door zo snel mogelijk cijfers te laten zien waaruit blijkt dat de politie etnisch profileren terug dringt, dat politiecontroles bewezen effectief zijn en bijdragen aan de veiligheid van alle burgers, en dat een groeiend aantal mensen, ook de mensen die nu het slachtoffer zijn van etnisch profileren, tevreden zijn over de bejegening bij het laatste politiecontact.

Deze cijfers zijn binnen handbereik als politiecontroles systematisch gemonitord zouden worden. Deze manier van communicatie over het politiewerk naar burgers toe, is ook binnen handbereik. Let’s do.

Bedankt voor uw tijd.

Doe mee

Zet je in tegen etnisch profileren en buitenproportioneel geweld